Nijdamstra Stichting

De familievereniging van de geslachten Nijdam, Nieuwdam, Wynia, Wijnja, Wienia, Vleer en andere nazaten van Willem Willems de Oude.

Nijdam schaatsen

De geschiedenis van het merk Nijdam® begint wanneer Hotse Nijdam begint met het produceren van schaatsen. Hotse Nijdam was aan het eind van de 19e eeuw timmerman te IJlst. Nijdam zelf meldt dat hij zijn eerste schaatsen, als nevenactiviteit, maakte in 1896. In die tijd was het heel gebruikelijk voor timmerlieden en smeden om als extra bijverdienste schaatsen te maken. Om er fulltime mee bezig te zijn was niet lonend, daarvoor was de vraag naar schaatsen te seizoensgebonden. 

Embleempje van de eerste schaatsen van J. Nijdam.

Nijdam® als schaatsfabrikant

In 1918 verhuist de familie naar Oranjewoud, naast Hotse en zijn vrouw Pietje bestaat de familie uit vier zonen. Na verloop van tijd neemt het maken van schaatshouten zoveel tijd in beslag dat Nijdam zich hier volledig op toelegt. Schaatshouten zijn de twee houten gedeelten van een paar schaatsen, hieronder werden de ijzers gemonteerd. Nijdam noemt zich vanaf dan ook geen timmerman meer, maar schaatsenfabrikant. Wanneer Hotse Nijdam in 1937 overlijdt zetten zijn vrouw en twee zonen, Siemen en Klaas, het bedrijf voort.

Een paar Friese doorlopers zoals deze werden gemaakt door Hotse Nijdam (periode 1934-1958).

Jan Nijdam

Jan, de derde zoon van Hotse Nijdam, is de eerste die een eigen bedrijf begint. Na een paar jaar in loondienst te hebben gewerkt in Nieuweburg en Heerenveen, gaat Jan in 1925 eveneens wonen in Akkrum. Hij schrijft zich in als klompenmaker, maar houdt zich vanaf het begin al bezig met het maken van schaatshouten. In 1934 richt hij dan ook zijn eigen schaatsenfabriek op. Hierdoor zijn er in Akkrum dus twee Nijdam schaatsfabriekjes, namelijk het bedrijf van vader Hotse en het bedrijf van zijn zoon Jan. In 1942 treedt Jans broer Klaas toe als compagnon en de twee zetten hun fabrieken als één bedrijf voort. Ze betrekken een nieuw pand met de machines uit de fabriek van vader Hotse. In 1946 treedt Klaas echter al weer uit en werkt enkele jaren thuis als houtbewerker. De Nijdam fabriek is een, voor die tijd, moderne fabriek en levert goede schaatsen af. Nijdam levert dan onder andere aan bedrijven als V&D en De Bijenkorf. Inmiddels is ook Jans zoon, Tjitze, toegetreden tot het bedrijf en neemt na het overlijden van zijn vader Jan in 1958 het bedrijf over.

Het oude logo van Nijdam®.

Tjitze gaat voortvarend verder en opent in 1964 een eigen smederijafdeling en begint met het produceren van hoge noren. Tot dan toe maakt het bedrijf alleen houten schaatsen, waarvan er in het topjaar 1964 zelfs 148.000 paar worden verkocht. De fabriek heeft in de jaren zeventig ongeveer dertig man in dienst en het kan circa 1500 schaatsen per week maken. Halverwege de jaren zeventig was er nog geen goede ijswinter geweest. De magazijnen van Nijdam liggen zodoende vol met schaatsen, zelfs zo vol dat Nijdam enkele werknemers moet ontslaan. Wanneer het in 1976 weer goed vriest en men volop kan schaatsen is Nijdam de voorraad van 6 jaar in 10 dagen kwijt. In 1976 besluit Tjitze alleen nog maar te gaan produceren voor één klant, namelijk de schaatsenleverancier Zandstra.

 

Oud logo van de Friese schaatsfabriek te Akkrum.

Gerrit Nijdam

De oudste zoon van Hotse, Gerrit genaamd, is de tweede zoon die een eigen bedrijf opricht. Gerrit werkt van 1918 tot 1924 bij de Haagse politie, maar hij vindt hier geen voldoening onder meer omdat het hem verboden is de rijke elite te bekeuren. In 1924 gaat Gerrit terug naar Friesland en werkt enkele maanden bij zijn vader. In 1925 treed hij in dienst van een aannemer in Grou. In 1929 verhuist Gerrit naar een groot huis in Oranjewoud en begint hier zijn eigen bedrijf. Hij verdient zijn geld als timmerman/aannemer, maar heeft ook verschillende bijverdiensten; hij verhuurt zijn huis als pension, is fotograaf en maakt vanaf 1930 ook schaatshouten. Pas in 1935 lukt het Gerrit om zijn eigen schaatsenfabriek/werkplaats te starten. In de eerste jaren wanneer er door de ijswinters enorme vraag is naar zijn schaatsen, gaan Gerrit en zijn dochter op de schaats naar de leverancier en nemen een bos vol schaatsijzers op de rug mee terug. Later start Gerrit zijn eigen smederij om zodoende zelf de schaatsijzers te kunnen smeden.


De vroegere schaatsfabriek (boven) en ouderwetse Friese baanschaatsen van Nijdam (onder).

 Het merk Nijdam®

In de jaren ’50 ontstaat er een heftige juridische strijd omtrent het gebruik van de merknaam Nijdam. Zowel Jan als Gerrit claimt het exclusieve gebruik van de naam Nijdam. Uiteindelijk wint Gerrit en mag hij officieel het merk Nijdam voeren, zijn broer levert uiteindelijk onder het merk N.S.A. (Nijdam Schaatsen Akkrum). De relatie tussen de broers verslechtert. Het wantrouwen is op een gegeven moment zo groot dat medewerkers van Jan Nijdam controleren waar de pakketten met schaatsen van Gerrit via Van Gend & Loos naartoe worden gezonden. 

Een oude advertentie van Schaatsenfabriek FA.G.H. Nijdam

Nijdam® in oorlogstijd

Vanaf het begin is de schaatsenfabriek van Gerrit Nijdam zeer modern en rond 1940 werken er ruim veertig mensen. Zij kunnen wel 1.000 paar schaatsen per dag produceren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vorderen de Duitsers de fabriek, omdat er metalen verwerkt worden. Gerrit Nijdam weet de vordering echter te voorkomen door een advertentie in de Nederlandse dagbladen te plaatsen, waarin hij aanbiedt klompen te repareren. Uit alle delen van het land worden klompen opgestuurd en wanneer de Duitsers komen controleren treffen zij 8.000 kapotte klompen aan, die door het personeel worden gerepareerd. Hier tegen kunnen de Duitsers geen bezwaar maken. Nijdam haalt voor een tweede keer de woede van de Duitsers op zijn hals door de verboden advertentietekst “Wij houden Nederland op de been” het land rond te sturen. De Duitsers maken bezwaar over het woordje ‘wij”. Maar ook dit loopt met een sisser af en na de oorlog begint Nijdam weer met produceren. Nijdam brengt onder vele merken zijn schaatsen op de markt en in 1968 besluit het bedrijf te stoppen met productie en zich volledig toe te leggen op de handel in schaatsen en andere (winter)sport artikelen.

 Zowel de schaatsen van Nijdam alsmede het bedrijf Schreuders Sport International kwam door de jaren heen vaak in de publiciteit.

Schreuders Sport International

Vanaf 1996 is de merknaam Nijdam® in handen van Schreuders Sport International. Het familiebedrijf Schreuders Sport bestaat sinds 1918 en handelt sinds de 50'er jaren in schaatsen en andere (winter)sport gerelateerde artikelen; onder meer via Wintersport Leerdam B.V., Schreuders gebruikte de ijzersterke merknaam Nijdam® en haar expertise om het merk opnieuw op de markt te brengen. De kennis die is opgedaan met het produceren en verkopen van schaatsen is gebruikt om ook inline skates en skeelers te produceren en verkopen.

De vele miljoenen schaatsen en inline skates die onder de merknaam Nijdam® zijn verkocht geven aan dat de consument het merk én de producten waardeert.


© 2009 Nijdam is een geregistreerd merk van Schreuders Sport International B.V. te Leerdam

©teksten en afbeeldingen mogen niet zonder toestemming van Nijdam© gebruikt worden.|